Cukrzyca to stan, który upośledza zdolność organizmu do przetwarzania glukozy we krwi, znanej również jako cukier we krwi.
Glukoza we krwi jest głównym źródłem energii i pochodzi z pożywienia. Insulina to hormon wytwarzany przez trzustkę, który pomaga glukozie dostać się do komórek, aby zamienić ją na energię.
Czasami organizm nie wytwarza wystarczającej ilości insuliny lub nie używa jej prawidłowo. Glukoza pozostaje wtedy we krwi i nie dociera do komórek. Z czasem zbyt duże stężenie glukozy we krwi powoduje problemy zdrowotne. Chociaż na cukrzycę nie ma lekarstwa, można podjąć szereg działań w celu jej opanowania i zadbania o zdrowie.
Rodzaje cukrzycy
Powszechnie znane są dwa typy cukrzycy, choć w sumie występują cztery.
Cukrzyca typu I - znana również jako cukrzyca insulinozależna, występuje, gdy organizm nie wytwarza insuliny. Układ odpornościowy człowieka atakuje i niszczy komórki trzustki wytwarzające insulinę. Osoby z tą cukrzycą muszą codziennie przyjmować sztuczną insulinę, aby przeżyć. To choroba często ma podłoże genetyczne.
Cukrzyca typu 2 - polega na tym że organizm wprawdzie wytwarza insulinę ale jest oporny na działanie insuliny, więc jej działanie jest zaburzone. Ta cukrzyca może rozwinąć się w każdym wieku, nawet w dzieciństwie i jest najczęściej występującym rodzajem cukrzycy. Rozwojowi tego typu cukrzycy sprzyja otyłość, brak ruchu, wysokie ciśnienie.
U kobiet w czasie ciąży, kiedy organizm może stać się mniej wrażliwy na insulinę może wystąpić cukrzyca ciążowa. Cukrzyca ciążowa nie występuje u wszystkich kobiet i zwykle ustępuje po porodzie ale brak zaleceń medycznych i odpowiedniej diety może doprowadzić do cukrzycy typu 2.
Cukrzyca typu 2 stała się w ostatnim czasie problemem cywilizacyjnym: szacunkowo na świecie choruje około 422 miliony ludzi. Rozwój cukrzycy następuje stopniowo, najpierw pojawia się stan przedcukrzycowy, kiedy to niepokojąco wzrasta poziom glukozy we krwi.
Normalne poziomy cukru we krwi wynoszą od 70 do 99 mg/dl, podczas gdy osoba z cukrzycą będzie miała poziom cukru na czczo ponad 126 mg/dl. Stan przedcukrzycowy przez lekarzy określany jest, gdy poziom glukozy we krwi jest od 100 do 125 miligramów na decylitr.
Insulinooporość polega na tym, że trzustka chcąc utrzymać poziom glukozy we krwi w normie, musi produkować więcej insuliny. Organ trzustki zostaje wyczerpany ponadnormatywną pracą i w efekcie pracuje coraz słabiej i produkuje coraz mniej insuliny. Nadmiar cukru we krwi zaczyna krążyć w krwioobiegu powodując rozmaite uszkodzenia.
Osoby z następującymi problemami są wyjątkowo podatni na cukrzycę:
- nadwaga
- wysoki poziom cholesterolu
- wysokie ciśnienie krwi
- siedzący tryb życia
- wiek powyżej 45 lat
- przypadki cukrzycy w rodzinie
Dlaczego cukrzyca jest taka groźna?
Cukrzyca powoduje uszkodzenie dużych naczyń krwionośnych serca, mózgu i nóg, a także uszkodzenie małych naczyń krwionośnych wpływając nagatywnie na wzrok, nerki, układ nerwowy.
U osób z cukrzycą występuje duże ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, zawałów serca, udarów mózgu. Problemy z oczami wywołane cukrzycą obejmują retinopatię, zaćmę, obrzęk plamki żółtej, jaskrę - choroby, które skutkują pogorszeniem lub wręcz utratę wzroku.
Osoby z cukrzycą są podatne na nefropatią - chorobą nerek z powodu zmian w małych naczyniach krwionośnych nerek. Niestety, choroba nerek jest bezbolesna i nie powoduje objawów, dopóki nie jest w stanie zaawansowanym.
Powszechnie znany jest termin stopy cukrzycowej. Jest to stan, w którym przez uszkodzenie dużych i małych naczyń krwionośnych, zostają w konsekwencji uszkodzone nerwy obwodowe. Zmniejszony dopływ krwi i uszkodzenie funkcji nerwów może prowadzić do owrzodzeń, pękania naczyń, opuchlizny, utraty czucia.
Na świecie co kilka sekund z powodu cukrzycy amputuje się stopę. Wysoki poziom glukozy obniża nasz układ odpornościowy, gdyż spowalnia się produkcja białych krwinek, pomagających zwalczać wszelkie infekcje.
Cukrzyca zwiększa ryzyko chorób tarczycy, a także ma wpływ na problemy ze skórą, dziąsłami i zębami.
Powikłań wynikających z cukrzycy jest tak wiele, że leczenie obejmuje również leczenie jej skutków i obejmuje dietę, aktywność fizyczną, leczenie farmakologiczne i wymaga stałej kontroli diabetologa.
Tej choroby nie można wyleczyć ale można zahamować jej przebieg. Można natomiast zapobiegać rozwinięciu się cukrzycy nawet na etapie stanu przedcukrzycowego. Stosuje się wtedy odpowiednie nawyki żywieniowe z jednoczesnym utrzymywaniem prawidłowej wagi, dba o odpowiedni poziom ruchu, by w ten sposób zapobiec rozwojowi cukrzycy typu 2.
Jak zapobiegać cukrzycy?
Cukrzycy typu 2 można zapobiegać przez zmianę stylu życia. Należy stosować podstawowe zasady:
Kontrolować wagę ciała
Ta ważna kwestia dotyczy nie tylko dorosłych, ale również dzieci. Dietetycy biją na alarm, nasze dzieci odżywiają się nieprawidłowo. Coraz więcej dzieci ma nie tylko nadwagę ale nawet otyłość.
Dane Narodowego Funduszu Zdrowia za rok 2022 informują, że 13% chłopców i 5 % dziewczynek ma otyłość, a nadwagę aż 31 % chłopców i 20 % dziewczynek.
Picie słodkich napojów, coca-coli, jedzenie batoników, chipsów i fast foodów typu frytki, hamburgery, przyczyniają się do łatwego gromadzenia nadmiaru tłuszczu i cukru w organizmie.
Otyłość widoczna jest także wśród dorosłych - co czwarty Polak jest otyły. Odżywiamy się szybko, kupujemy tanie produkty, niskiej jakości, tłuste, wysoko przetworzone.
Nadużywamy alkoholu, zwłaszcza mężczyźni piwo traktują jak codzienny napój. Napoje alkoholowe nawet te niskoprocentowe nie tylko uzależniają ale są bardzo kaloryczne i skutecznie wpływają na otyłość.
Szczególnie niebezpieczna jest tzw. otyłość brzuszna, która wiąże się z ryzykiem występowania m.in. schorzeń układu sercowo-naczyniowego. A te dolegliwości, obok chorób nowotworowych, stanowią jedną z najczęstszych przyczyn śmierci w naszym kraju.
Należy stale kontrolować swoją wagę, porównując z wskaźnikiem BMI i w razie nadmiaru kilogramów, szybko działać, żeby powrócić do prawidłowej masy ciała.
Stosować prawidłową dietę
Zdrowa dieta służąca utrzymaniu poziomu cukru na właściwym poziomie, to nie tylko sumowanie kalorii. Liczy się nie tylko ilość spożywanych posiłków i ich bilans energetyczny, ale również wartości odżywcze.
Oczywiście dla osób w stanie przedcukrzycowym lub zdiagnozowanej cukrzycy będzie to zupełnie inna, bardzo restrykcyjna dieta, w której pewne produkty będą całkowicie wyeliminowane.
Mając na uwadze zapobieganie chorobie cukrzycowej już możemy układać menu z niższym indeksem glikemicznym. Przede wszystkim ograniczenie słodyczy, węglowodanów oraz unikanie potraw i produktów wysoko przetworzonych.
Częściej należy sięgać po pieczywo z pełnoziarnistej mąki, z dużą zawartością błonnika, unikać białego pszennego pieczywa i makaronów. Wybierać jogurty naturalne, niesłodzone, kefiry, maślanki, sery twarogowe.
Zalecane są duże ilości warzyw zwłaszcza jedzonych na surowo; sałaty, kapusty, ogórki, pomidory, brokuły, cebule, papryki, pietruszki, pory, soczewice. Zmniejszyć ilość spożywanych ziemniaków, buraków czerwonych gotowanych, dyni, bobu.
Z owoców najkorzystniejsze pod względem małej ilości cukrów są owoce jagodowe, jabłka, pomarańcze, cytryny, porzeczki, agrest, wiśnie. Jeśli banany, to tylko mniej dojrzałe, a zrezygnować należy z owoców przetworzonych z puszki i w syropach a także suszonych dosładzanych.
Równie ważne jest przygotowywanie potraw. Obróbka termiczna i gotowanie warzyw i produktów mącznych powinno być maksymalnie krótkie. Pić należy dużo wody, naparów ziołowych i herbatek nie słodzonych lub słodzonych stewią lub erytrytolem. Ograniczyć czerwone mięso, spożywać raczej ryby i drób.
Uprawiać aktywność fizyczną
Brak aktywności sprzyja cukrzycy typu 2. Zdolność do wykorzystywania insuliny i wchłaniania glukozy poprawia aktywniejsza i cięższa praca mięśni. To niekoniecznie musi być wysiłek na siłowni czy sali fitness.
Już codzienny, regularny intensywny, pół godzinny marsz zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Uprawianie sportu zwiększa wydolność naczyniowo-krążeniową i poprawia wydolność żylną.
Nie palić papierosów
Papierosy są czynnikiem sprawczym bardzo wielu chorób w tym również przyczyniają się do zwiększenia zapadalności na cukrzycę o 50 %.
Cukrzyca jest bardzo poważną chorobą, powodującą liczne powikłania zdrowotne, a stosują tych kilka prostych zasad możemy zapobiegać jej rozwojowi.
Administrator serwisu nie ponosi konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji z zakresu wiedzy specjalistycznej zaprezentowanej w serwisie ekup.pl.
